‘Er is nu een politieke beweging aan het groeien die voortdurend boos is en de boosheid en de agressie in de samenleving aanwakkert. Zij is niet in echte oplossingen geïnteresseerd, want ze hebben de misstanden nodig om te kunnen blijven schelden. Dat is ook het enige waar zij echt verstand van heeft: schelden en haten. Ze hebben geen enkel positief idee, het enige wat ze willen is het uitleven van het ressentiment. Ook opvallend: ze haten intellectuelen, ze haten kunstenaars, ze haten cultuur, ze haten alles wat niet net zo gewoon is als zij zijn. Niet opvallend, volstrekt logisch, is dat de leider een populist is die alles vertelt wat de massa wil horen en waarmee hij de massa voor zijn eigen belangen kan mobiliseren.’

Deze woorden van cultuurcriticus Menno ter Braak in 1937 spreken voor zich. Nee, de
geschiedenis herhaalt zich nooit op precies dezelfde manier. Maar op het moment dat ons collectieve geheugen dreigt te eroderen, zullen wij waarschuwingen als deze weer in het centrum van de aandacht moeten stellen.
Ter Braak zag waar velen voor wegkeken. En de geschiedenis heeft laten zien dat wat zo
begon, resulteerde in de grootste catastrofe van Europa. Een tijdje geleden dachten we dat de beweging waar Ter Braak het over heeft een kleine groep zou blijven. Een overzichtelijk kleine partij waardoor boosheid en teleurstelling zich kon kanaliseren. Maar zo langzamerhand zien wij dat de mentale leegte die onze zogenaamde neo-liberale succesformule heeft achtergelaten, zich door heel Europa heen dreigt te vullen met een ressentiment dat gevoed wordt door nepnieuws, complottheorieën en pure haat tegen alles wat anders is.

Dat is een gif dat zelfs nu ook ons parlement bepaalt. Voor alle helderheid: niet de mensen zijn dat gif, maar de fuik waarin zij gezwommen zijn, de gedachten die hen in de greep hebben. En dat gif is als onkruid. Als je er niet alert op bent, overwoekert het alles. Daarom zijn wij ons nieuwe kwartaalschrift Tegengif gaan noemen. Om met goede verhalen uit oude bronnen, met nieuwe en beproefde gedichten, met wakkere opinie en met leerzame stemmen uit het verleden en het heden onze tijd en ook onszelf een kritische spiegel voor te houden. En tegelijk ook om ons geweten te oefenen in waakzaamheid. Opdat het visioen van liefde, gerechtigheid en vrede niet verwatert, maar effectief tegengif zal zijn tegen alles wat het bezielde verband bedreigt. Tolle lege! En doe graag mee!